La cultura Occitana
En 2016 apareis sus la mapa de França, entre Ròse et Pirenèus, una region novèla que s’apèla Occitania.
Sus le meteis territòri, ambe quauques variantas, l’apellacion Occitania fogèt utilizada gaireben sens interrupcion per les reis de França, les Parlaments successius e les Estats del Lengadòc pendent mai de 500 ans, de la fin del sègle XIII dinc a la fin del sègle XVIII. Al mièg del sègle 19, les lingüistas, poètas e escrivan designaràn amb aqueth nom tot l’espaci de la lenga d’òc o occitan.
Le nom Occitania tracta doas realitats aitant legitimas que diferentas. Çò meteis per d’autres territòris coma l’Euròpa (Union Europenca et Euròpa de l’Atlantic a l’Oral).
La Crotz occitana, ancianament Crotz del Lengadòc, se trapa sus mantun blasons o logos de regions, vilas, organismes e associacions dels països occitans, entre Italia e Catalonha. Sas originas son malseguras e sas significacions diversas, solar, zodiacal, benlèu esoteric.
La Crotz occitana, caracterizada per sas dotze punts o pometas, apareis sus les blasons dels Comtes de Tolosa tre la segonda mitat del sègle XI. Serà fòrça utilizada dempuèi le sègle XI. Uèi la Crotz occitana es un dels emblèma màger de las duas accepcion de l’Occitania. Es tanben l’emblèma le mai respectat e le mai familiar de la lenga e de la cultura ocitana.
Una lenga millenària
La lenga occitana o lenga d’òc, es una lenga romana, que ven del latin. Trobam la prumièra traça del tèrme de lenga d’òc (lingua d’oco) en çò del poèta italian Dante, puèi dins de textes administratius del sègle XIV (lingua occitana).
L’occitan se trapa sus gaireben un tèrç del territòri francés. Es una lenga parlat dins 34 despartaments, e tanben dins 12 valadas italianas e dins le Val d’Aran en Espanha. Dins aquela lenga trapam mantun dialèctes coma le lengadocian, le provençal, le gascon, le lemosin, l’auvernhat e le vivaroaupenc.
Tre le sègle X l’occitan s’afirma coma una lenga de creacion literari, sustot ambe le moviment dels Trobadors. Contràriament a la sapiença convencionala, le Trobador es pas un simple barrutlaire que va de castèl en castèl per cantar l’amor, es subretot un duc, un nòble, que sap escriure. Inventors vertadièrs de la fin amor, le fenomèn trobadoresc es mai que tot representatiu del biais de viuvre occitan de l’edat mejana, un monde de Partage et de Convivencia, ont les escambis culturals et comercials ambe le monde mediterranèu son màger.
Le moviment dels Trobadors occitans s’acabèt a la fin del sègle XIV, mas l’influéncia d’aqueth moviment cultural es encara present uèi. dins le nòrd del reialme de França, apareis le moviment dels “Trouvères”, poètas e compositors en lenga d’oïl.
En Espanha, les poètas catalans del Edat Mjana escrivon la lor poesia en occitan e al Portugal, le sistèma grafic encara utilizat uèi es aqueth que fogèt utilizat pels Tobadors. En Alemanha, la torna desubèrta dels textes dels Trobadors al sègle XIX farguèt la basa del moviment Romantic. E al Japon, l’occitan es ensenhat dins mantun cadièra e es al còr de las resercas socialas-linguisticas de l’universitat de Nagoya.
Se uèi la populacion dels locutors “naturals” decreis et vielhís a causa d’un manca de transmission familiala, l’aprendissatge escolar de l’occitan es, el, dins una progression fòrta e es present de l’escòla mairala a l’universitat. La lenga d’òc es un patrimòni cultural e linguistic millenàri, una lenga moderna e de creacion literaria e artistica, presenta dins les mèdias (premsa, television e ràdios regionalas), l’animacion culturala, le torisme, l’edicion…
Podètz aprene l’occitan sus la cadena YouTube de Parpalhon Blau :
L’Ostal d’Occitania
Monument istoric
L’Ostal d’Occitania se tròba dins l’anciana demora dels Capitols Huc de Boisson e de Joan de Cheverrí. Datant del sègle XV e XVI, aquel ostalariá aperten a la comuna de Tolosa.
Le capitolàt de Tolosa es la fòrma d’administracion comunala que dirigiguèt la vila de Tolosa a las temporadas medievalas e modernas, de 1147 a 1789. Les magistrats de la vila èran les capitols, elegits cada annada per les diferents barris de la vila, per constituir le conselh municipal.
Le molon de l’ostalariá de Boisson-Cheverri.
Un molon, dins las archius tolosencas, es un ensemble de bastiment delemitat per de carrièras e de plaças. La forma del molon e son evolucion dins le temps nos conta l’istòria d’una vila, coma las transformacions de l’abitat e le biais de demorar. Le molon de Boisson-Cheverri se tròba sus la carrièra dels Cambis, le camin d’axe nòrd-sud le mai importante de Tolosa dempuèi l’antiquitat.
Al planpè, las arcadas botiguèras testimònian de la foncion comerciala d’aqueth passatge, amb un accès als lòtjaments pel passatge cobèrt que mena de la carrièra a l’escalièr que balha sus la cort de darrièr.
Aqueth molon – qu’a pas tròp cambiat dins le temps – a una forma carrada. Es barrat e fòrça bastit ambe d’espacis libres al centre. Le parcellari es eterogenèu ambe de parcèla petitas en correja, et d’autras mei belas que se desvolopan al còr del molon. A l’estabilitat del malhum urban respond una infinitat de faciadas, d’ordenanças, de motius e de materials que van de l’edat mejana a uèi. La riquesa patrimoniala del molon ten a ses immòbles aitant qu’a ses ostalariás (ostalariá de Vinhas, de Delfau, de Brucelles, de Ricardy…). Segon l’istorian C. Mignot, « aquelis tablèus d’arquitecturas meritan gaita e estudi».
L’ostalariá de Boisson-Cheverri.
Element remarcable de nòstras carrièras, l’ostalariá particular nos sembla plan conegut. Mes l’es vertadièrament ? Residéncia urbana d’un personatge màger, èra tradicionalament abitat per una familha e ses domestics. Son organizacion e sa decoracion mena le visitor, de salas de recepcions a las cambras mei intimas, en passant, segon las epòcas, per la torre d’escalièr, la cort d’onor e les salons.
L’ostalariá de Boisson-Cheverri es la resulta de mantun campanhas de construccion s’escalonant del sègle XV al sègle IIX. A la seguida del fuòc bèl de 1463, le ric mercadièr e capitol Huc de Boisson comanda las prumièras òbras deu quau la torre d’escalièr que balha sus la cort. Puèi, l’ostalariá passa dins las mans dels mercadièrs Cheverri e d’òbras novèlas començan dins la prumièra mitat del sègle XVI. Alavètz, l’estil gotic e renaissenca se mesclan aicí per le plaser del visitor. Gaitatz en particular la beutat dels detalhs de las fenèstras. Les cardons descopats, le gos entornejat sus el meteis, les capitèls a la mòda antica e les cariatides. S’agís vertadierament de tòçes de coratge de l’escultura tolosenca.
sala perbòsc
sala nelli
sala claret
L’Ostal d’Occitania conta dins son luòc, una istòria, un eretatge. Es per aquela rason que mantun salas de mòstras o d’amassadas pòrtan les noms de personatges de l’istòria Occitana.
Antonin Perbòsc (1861-1944)
Foguèt etnograf e poèta occitan. Entre poesia lirica e poesie narrativa, es l’autor d’una detzena d’obratges, coma Lo Got occitan o Libre dels Auzèls. Foguèt fòrça actiu dins le mitan dels felibres e participèt a la fondacion de l’Escòla Occitana en 1919 que la tòca es la reviscolada de l’occitan. Es elegit majoral de Félibrige en 1892.
Renat Nelli (1906-1982)
Renat Nelli èra un poèta occitan, filosòfe e istòrian del catarisme. Consacrèt la mei bela partida de son òbra a l’estudi e a la radiacion de la cultura occitana e del dualisme catare. Joguèt un ròtle important dins la coneissença de la cultura occitana, subretot en participant a la fondacion de l’institut d’etudis occitanas en 1945. Escriguèt, au demiei, Entre l’esper e l’abséncia, Spiritulité du catharisme o Aram de Vertat.
Joan Claret (1932-2001)
Foguèt considerat coma un defensor de la cultura catalana e occitana. Ensenhaire à l’universitat de Tolosa-Le Mirailh, foguèt le president del Casal Català, l’associacion de la cultura catalana de Tolosa. Membre del Conseilh de las comunautats catalanas del defòra, participèt a la descentralizacion de la cultura. Recebèt en 1997 le Prètz Batista I Roca per son trabailh sus la promocion de la cultura catalana dins le monde. Recebèt tanben a títol postume, la medalha de la villa de Tolosa.